पृथ्वी जयन्ती र यससँग उब्जिएका विवादहरूः समन्वयको खाँचो

अाज पृथ्वी जयन्ती समग्र राष्ट्रले मनाइरहेको अवस्था हुनुपर्ने थियो, तर कतिपय जन समूहमात्रै यसमा सामाजिक सञ्जालमा सक्रिय देखिए । राज्य र सरकारका तर्फबाट यस दिनमा सार्वजनिक विदा वा यसलाइ विशेष दिन मानेर मनाउने काम भएन, विदा हटाइएको अवस्था रह्यो ।

यो एक गम्भिर र अनहोनी मुद्दा बन्दैछ । कारण, कुनै पनि राष्टको निर्माणमा वा एकीकरणको समयमा भूमिका खेल्ने नायकहरूका बारेमा विरलै मात्र विवाद उठ्दछन् । अमेरिकी प्रथम राष्ट्रपति जर्ज वाशिङ्टन, जो बेलायती उपनिवेशबाट स्वतन्त्रताको लागि गरिएको संग्राममा अमेरिकीहरूका सेनापति थिए, उनलाइ सर्वमान्य रूपमा अति उच्च अादर गरिन्छ ।

भारतकै कुरा गर्दा, मोहनदाश गान्धीलाइ बापु, बल्लभ भाइ पटेललाइ सरकदार, र जवाहरलाल नेहरूलाइ चाचा भनी अादर गरिन्छ भने सम्वधानको मस्याैदा तयार पार्ने प्रमुख भूमिका खेलेका डा भिमराव अम्बेडकारलाइ बाबा साहेक भनी सम्मानपूर्वक सम्बोधन गरिन्छ ।

तर हाम्रो देशमा पाैराणिक वा अलि अगिकै व्यक्तित्वहरूका बारेमा त्यस्तो विवाद नभए तापनि, नेपाल एकिकरणदेखि यताका राष्ट्रका अगुवाहरू जसमा राजा, राणा र अन्य पात्रहरू पर्दछन्, उनीहरूका बारेमा अनावश्यक बहस विवाद बढेर गएको पाइन्छ ।

पृथ्वी नरायण शाहको एकिकरणको प्रयासले नै तात्कालीन समयमा केमश शक्ति बढउँदै लगेको इष्ट इण्डिया कम्पनीसँग नेपालले मुकाबिला गर्नसक्यो, र पूरै रूपमा उपनिवेश बनेन । शाह राजवंशले देशलाइ एकतामा बाँधेर राख्न भूमिका खेलेको हो, भन्न हिच्किचाउनु पर्ने होइन ।

यद्यपि, किर्तिपुरेहरूमाथि अन्याय भएको, चाडको दिन पारी छल गरेर अाक्रमण गरेको, मितको साइनो लगाइ पछिबाट घात गरेको, नाक कान केको काटेको, पश्चिममका राना र पूर्वमा लिम्बुहरूलाइ मारेको जस्ता अनेक गम्भिर तर खासै अप्रमाणित अारोपहरूले राष्ट्रनिर्माताका रूपमा दुइ र अाधा शताब्दीदेखि मानिँदै अाएका नायकमाथि अाज हिलो छ्याप्ने काम भएको छ ।

यसर्थ यस्तो गम्भिर विषयमा, सकभर त कुनै विवादै नहुनुपर्ने हो, थियो । अब विवाद भइहाल्यो, यसकारण एक विज्ञ, इतिहासकरहरूको समूह (अारोपित र अन्यायमा परेका भनिएक सबै पक्षलाइ समेटी) गठन गरियोस्, र यो बहसलाइ एकै पटक सदाका लागि विश्राम दिइयोस् ।

कारण यसले भोलि उग्र रूप लिनसक्छ । एकातर्फ अाफूलाइ (मात्रै) देशभक्त सम्झनेहरूले अालोचक पक्षलाइ दोषी, राष्टघाती करार गरी दण्ड दिन प्रयत्न गर्नसक्छ भने, अकर्कोतिर अाफ्न पितापुर्खाहरूमाथि अन्याय भएको, अाफ्नो नम र पहिचान मेटिएको भनी ठान्ने पक्षले बदला र हिसाब चुकाउने नियत राखी जबावी कारबाही गर्नसक्छ ।

यस्तो स्थितमा, हार र हानि सबैको हुने । यस कारण, कुनै कुरा मानिन्ँदै अाउनुको पछाडि अवश्य सथ्यता र कारणा हुनुपर्छ भनन्े अाम धारणाअनुरूप, अनि शंकाको स्तरभन्दा माथि उठ्नेगरी उक्त कुरा गलत प्रमाणित नभएको हदसम्म, मानिठानी कायम राख्नु बुद्धिमानी हुनेछ ।

पृथ्वी जयन्तीको अवसरमा, योग्दान गर्नेहरूको कदर, विगतका तितोपन भुलाइ एकअर्कालाइ ग्रहण अनि अाफूले पाएको हालतमा भन्दा असल अवस्थामा देशलाइ पुर्याउने अठोट हामी सबैमा जागेको होस् ।

विदुर अधिकारी

तपाईंको प्रतिकृया